اختلال یادگیری در دانش آموزان تیزهوش

گرد آورنده

علی اکبر زارع مقدم

کارشناس ارشد روانشناسی عمومی

- تشخیص دانش آموزان تیزهوش با اختلال یادگیری
تشخیص دقیق این دانش آموزان از قدم های اساسی اولیه در آموزش آنان می باشد . چون این گونه از دانش آموزان در برخی زمینه ها توانایی برجسته ای دارند و در زمینه های دیگر همچون خواندن ، نوشتن و ... دچار اختلال می باشند، بنابراین وجود برنامه های آموزشی خاص برای آنها ضرورت تشخیص را باعث می شود.
در تشخیص این گونه دانش آموزان دامنه وسیعی از اطلاعات لازم است. به عبارت دیگر از نقاط ضعف و قوت این نوع دانش آموزان بایستی ارزیابی عمیقی صورت گیرد و در این ارزیابی از آزمون های مختلفی همچون آزمون هوش و آزمون های پیشرفت و نگرش تحصیلی و آزمون های مربوط به توانایی های ادراکی و هماهنگی بینایی - حرکتی و توانایی های بیانی استفاده گردد( یار محمدیان ، 1387).
برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر مصاحبه با والدین و معلم و مشاهده های کلاسی و بررسی تعامل های دانش آموز با همکلاسی های خود امری ضروری می باشد. یکی از آزمون های هوشی که در تشخیص این دانش آموزان از کاربرد بالایی برخوردار است ، آزمون هوشی وکسلر کودکان می باشد. این آزمون دارای دو بخش کلامی و علمی می باشد. هر کدام از این بخش ها دارای شش قسمت می باشد . دانش آموزان تیزهوش با اختلال های یادگیری در برخی قسمت ها سرآمد و در قسمت های دیگر دچار اختلال می باشند.
آدریانا (2001) معتقد است تفاوت معنی دار بین هوش و پیشرفت تحصیلی از مهمترین شاخص های تشخیصی این گونه دانش آموزان می باشد . معمولاً این گونه دانش آموزان در آزمون های پیشرفت تحصیلی با انحراف استاندارد پایین تر از توانمندی های هوشی خود عمل می کنند و تا زمانی که این گونه دانش آموزان دچار شکست های مکرر تحصیلی نگردند ، مورد شناسایی قرار نمی گیرند.
هر چند علل مبهمی برای اختلال یادگیری دانش آموزان تیزهوش عنوان شده است اما پیش آگهی بسیار خوبی جهت این دانش آموزان وجود دارد . چون افراد مشهوری مانند انیشتین ، لئوناردو داوینچی ، چرچیل ، ادیسون و ژنرال جرج پتن از جمله کسانی بودند که دارای اختلال های یادگیری ویژه بودند اما به تشخیص به موقع توانستند افراد مشهوری گردند(مک کی،1998).
پژوهش های متعدد در این زمینه همگی نشان داده اند چنانچه این اختلال در سال های اول و دوم دبستان به موقع شناسایی گردد و روش های بازپروری به موقع مورد استفاده قرار گیرد، از پیش آگهی بالایی برخوردار می باشد ( یارمحمدیان،1387).

عنوان

اختلال یادگیری در دانش آموزان تیزهوش

گرد آورنده

علی اکبر زارع مقدم

کارشناس ارشد روانشناسی عمومی

ویژگی های دانش آموزان تیزهوش و با استعداد

هانت و مارشال(1999) ویژگی های این دسته از دانش آموزان را در سه دسته تقسیم بندی کرده اند که شامل ویژگی های شناختی،ویژگی های عاطفی و ویژگی های خلاق می باشند.

الف- ویژگی های شناختی دانش آموزان تیز هوش: 

- توانایی زود هنگام برای دستکاری نمادها

- توانایی بالا برای یادآوری واقعیت ها

-  فراخنای توجه بالا

- توانایی تعمیم پذیری مفاهیم در سطح بالا

- اکتساب سریع اطلاعات

- توانایی شناختی دیدنی بالا

- خزانه وسیع اطلاعات در زمینه های مختلف

ب) ویژگی های عاطفی دانش آموزان تیزهوش:

- حساسیت نسبت به ادراک دیگران از آنها

- ترجیح به بودن با بزرگسالان یا کودکان بزرگتر از خود

- میل درونی برای رسیدن به کمال

- حس بسیار بالا درباره درست یا غلط

- حس و ادراک پیشرفته از شوخ طبعی

- تعهد وپشتکار بالا به تکالیف مورد علاقه

ج )ویژگی های خلاق دانش آموزان تیزهوش:

- کاردانی (توانایی در نظر گرفتن راه حل های چندگانه برای مشکل)

- چالش با قراردادها

- نگرش تفریحی نسبت به کار

- ترجیح تفکر کل نگر

- کنجکاوی مهار ناپذیر برای کشف ایده های جدید

اختلالات یادگیری

دانش آموزان با اختلال یادگیری[1] با توجه به انتظارات متناسب با سن وتوانایی هوشی ، در یادگیری نارسایی قابل ملاحظه ای دارند به گونه ای که این نارسایی را نمی توان به عوامل محیطی یا نشانه های روانی به طور کامل تبیین کرد. در بیشتر سامانه های تشخیصی ، اختلال های یادگیری را در کنار اختلال های ارتباطی و مهارتهای حرکتی ، نوعی اختلال رشدی می دانند . از سوی دیگر ، اختلال های یادگیری از نظر مهارتهایی که در مدرسه آموخته می شوند ، مانند خواندن ، ریاضیات و نوشتن با سایر اختلال های رشدی فرق می کند( علیزاده ، 1387).

سه نوع عمده اختلال های یادگیری عبارتند از : اختلال خواندن ، اختلال ریاضی و اختلال بیان نوشتاری .

قانون آموزش افراد با ناتوانی ها([2](IDEA ناتوانی های یادگیری را اختلال در زبان گفتاری یا نوشتاری می داند که در اثر ناتوانی در گوش کردن ، فکر کردن ، خواندن ، نوشتن ، املا یا ریاضی می داند . این تعریف کودکانی را که مشکلات یادگیری شان صرفاً در اثر مشکلات شنوایی ، بینایی ، عقب ماندگی ذهنی ، مشکلات حرکتی یا محرومیت محیطی می باشد ، شامل نمی شود . خدمات ویژه و آموزش رایگان برای این کودکا[3]ن ضروری و اجباری می باشد( کرانبز گرودان،2003).

فراوانی این اختلال تقریباً در 5 تا 10 درصد جمعیت اعلام شده است که بیشتر موارد ، شروع اختلال یادگیری در فاصله زمانی پیش از دبستان تا کلاس دوم مشخص می شود. شروع پیش از کلاس اول معمولاً نشانگر نوعی تاخیر رشدی در زبان ، تاخیر در یادگیری مفاهیم جدید در خانه یا تاخیر در عملکرد در مقایسه با همسالان پیش دبستانی و مهد کودکی است . شروع در اوایل ورود به مدرسه معمولاً به شکل نمره های پایین ، یادگیری ضعیف و مشکل در انجام تکالیف مدرسه معلوم می شود.

[1] -Learning  disorder

[2] - Individuals  with Disabilities Education Act

[3]

اختلال یادگیری در دانش آموزان تیزهوش

گرد آورنده

علی اکبر زارع مقدم

کارشناس ارشد روانشناسی عمومی 

مقدمه

تیزهوشی الزاماً مساوی  پیشرفت تحصیلی نیست. بخش کوچکی از کودکان تیزهوش،عملکردی  کاملأ ضعیف دارندکه به آن ها کم پیشرفت می گویند.در مورد این که چرا این کودکان علیرغم داشتن هوش بالا در یادگیری موفق نیستند و مدرسه را ترک می کنند، نظرات متفاوتی  وجود دارد. سیمای شخصیتی ترک تحصیل کنندگان نشانگر این موضوع نیست که آنها مخالف با یادگیری هستند بلکه در عوض این ماهیت مدرسه است که ممکن است مانع مهمی به حساب آید (کاکاوند ،1385).

از گذشته دور بسیاری از متخصصان تربیتی بر این باور بودند که تیزهوشی و اختلال های ویژه در یادگیری با هم همراه نمی باشند . اما امروزه این دیدگاه پذیرفته شده است که یک فرد می تواند ویژگی هر دو گروه را داشته باشد .                                                                                              با این وجود هنوز دانش آموزان تیزهوشی که دارای اختلال های یادگیری می باشند به طور فراوان در مدارس عادی وجود دارند ( یار محمدیان،1387).

با توجه به این که امروزه 2 تا 10 درصد از دانش آموزانی که از برنامه های تیزهوشان استفاده می کنند دارای اختلال های یادگیری ویژه می باشند(آدریانا،2001) پژوهش های فراوانی در این زمینه صورت گرفته که به برخی از آن ها اشاره خواهیم کرد.

هوش

در مورد مفهوم انتزاعی هوش توافق علمی وجود ندارد . تا به حال تعاریف گوناگونی در مورد این مفهوم با اهمیت ارائه شده است که هر کدام به تنهایی کافی نیستند . به هر حال ، می توان به سه مولفه اشاره کرد که اکثریت متخصصان بر سر آن توافق دارند :

1- توانایی پرداختن به مسایل انتزاعی بیش از امور عینی

2- توانایی حل مساله - درگیر شدن در موقعیت های تازه و جدید

3- توانایی فراگیری-به ویژه فراگیری و استفاده از امور انتزاعی مشتمل بر واژه ها و نماد های دیگر (کاکاوند،1385).

به اعتقاد الیتس (1982) هوش عبارت است از رفتارهای سازشی فرد با برخی از اجزای مساله گشایی مشخص می شود و هدایت گر آن فرایندها و عملکردهای شناختی است.

تعریف تیزهوشی

در موردتعریف  تیزهوشی اتفاق نظر اندکی وجود دارد . برای مثال ، تیزهوشی به عنوان هوش عمومی بالا ، داشتن توانایی و استعداد بالا در حوزه تحصیلی خاص و تعامل میان توانایی و استعداد بالا ،تعهد به تکلیف و خلاقیت تعریف شده است (برودی[1] و میلز[2] ،1997).

  شاید آن چیزی که باعث عدم توافق بر سر تعریف تیزهوشی شده است ، عدم توافق بر سر این موضوع است که هوش چیست اما یک تعریف چند بعدی درباره تیزهوشی به وسیله مارلند پیشنهاد شده که به وسیله بسیاری از گروه های آموزشی و نظام های مدرسه ای پذیرفته شده است ، مارلند توصیف می کند که کودک پر استعداد یا تیزهوش کسی است که پیشرفت یا توانایی بالا در حوزه های شش گانه زیر داشته باشد: توانایی هوش کلی ، استعداد تحصیلی ویژه ، خلاقیت ، توانایی رهبری ، توانایی روانی - حرکتی و هنرهای نمایشی -دیداری(کاکاوند، 1385).

[1] - Brody

[2] - Mills